Gece bacak krampları

Uykuda bacak krampları, bacaklarda özellikle baldır, ayak tabanı kasları bazen uyluk kaslarınında ani şiddetli ağrılı kas kasılmasıdır. Baldırdaki kas krampında kas sertleşmiş ve basmakla ağrılıdır, o sırada ayak parmakları ve ayak bileği aşağı doğru kıvrılmıştır. Kramplar birkaç saniye ile dakikalar boyunca sürebilir ve kendiliğinden düzelir. Kramp bittikten sonra o kasta ağrı saatler boyunca sürebilir. Çoğu hastada bacak krampları gece uykuda gelir, ancak bazı hastalarda gün içerisinde de görülür. İnsanların çoğunda gece krampları yaşamları boyunca pek sık olmayarak görülebilir ve bu durumda normal kabul edilir. Ancak gece krampları sık sık ortaya çıkıyor ve gece boyunca pek çok kereler oluyorsa hastanın yaşam kalitesi yönünden ciddi sorun oluşturur. Bazıları kramplar sırasında ayaklarını gererek, bundan kurtulabilirler. Ancak yine de uykuya dalmadan önce ve uykuda ağrı ile uyanma sıksa, kramplar sorun oluşturur.
Yaşlı kişilerin çoğunda yaşamında en az bir kez gece krampı hikayesi vardır. Bir toplum bazlı çalışmada yaşlı bireylerin %50’sinden fazlasında gece kramplarının olduğu gösterilmiştir. Kadınlar ve erkeklerde görülme sıklığı yönünden fark yoktur. Gece kramplarının görülme sıklığı yaş ilerledikçe artmaktadır. Gece krampları gebelikte de sık olarak görülür ve gebelik ayı ilerledikçe kramp sıklığı ve şiddeti artabilir.
Krampların süresi 2- 10 dakika arasında sürebilir.

Kramplar nasıl oluşur?
Kramp bir kasa ait kasılma birimlerinin (motor ünit denir) tümünün birden aşırı derecede ataşlenerek, kasın en yüksek gücünde kasılması durumudur. Gece krampları uykunun REM dönemi dahil tüm dönemlerinde görülebilir. Kramp sırasında elektromiyografik olarak kayıtlama yapılırsa kasılma birimlerinin çok yoğun bir ateşleme yaptıkları görülür. Bunun nedeni omurilikte ön boynuz denilen bölgede bulunan sinir hücrelerinin yoğun ateşleme yapmaları, ardından da yoğun bir kas kasılmasının oluşmasıdır. Bu olayın nedeni ön boynuz hücrelerinin aşırı uyarılabilir olması, kendiliğinden ateşlenmesi, anormal kas-sinir kavaşağı aktivitesi, kas liflerinde kasılmaya olan eğilimin artması ve aşırı hassasiyet, sinirden kasa ulaşan herhangi bir sinyalin komşu kas liflerine de yayılarak kasılmanın şiddetinin artması olabilir. Kramp sırasında kas anormal derecede fazla kasıldığından boyu tolere edilebilenden daha fazla kısalır. Bu sırada kasta oksijen tükenmesi ve çeşitli metabolitlerin birilimi ile ağrı oluşur. Son yıllarda ortaya atılan bir görüşe göre ilerliyen yaşla birlikte tendon boyunda ve elastikiyetinde azalma oluşmakta ve kasın uygunsuz kasılması ile kolaylıkla gece krampları oluşmaktadır. Özellikle aşil tendonunda bu kısalma daha fazla olduğundan gastrokinemeus kasında (baldır arka yüzündeki kas) kramplar daha sık görülmektedir. Bu hipoteze göre kramplar özellikle çömelme sırasında bu kasın boyu uzadığından kasta refleks olarak kasılma oluşmakta ve kramp oluşması kolaylaşmaktadır. Bazı iddialara göre gece kramplarında genetik faktörler de etkili olmaktadır.

Gece krampları teşhişi
Gece krampları tanısı, gece uyku sırasında genellikle bacaklarda, baldır ve ayak kaslarında ağrılı dakikalar süren, uykudan uyandıran şiddetli kasılmaların hasta tarafından tanımlanıyor olması ile kolaylıkla konur.
Ancak önemli olan gece krampları ile karışabilen veya genel olarak kramplara neden olabilen hastalıkların nedenlerle ayırımının yapılması ve altta yatan nedenlerin ortaya konabilmesidir. Burada hastanın ayrıntılı nörolojik muayenesi, hastalık öyküsü tanısal süreçte ilk basamaktır. Huzursuz bacaklar sendromu (restless legs sendromu), uykuda periyodik bacak hareketleri, nokturnal miyoklonus, arteriyel ve venöz dolaşım bozukluğu, periferik nöropati, distoni gibi durumlar gece krampları ile karışabilir. Bu durumlardan ayırım için hastalık öyküsü, nörolojik muayene, EMG, uyku incelemesi gibi tetkikler gerekebilir. Huzursuz bacaklar sendromu ve gece kramplarının sıkça birlikte bulunabildiği göz önünde tutulmalıdır.

Gece kramplarını kolaylaştıran nedenler nelerdir?
Eğer gece kramplarına neden olabilecek altta yatan bir başka hastalık yoksa bu durum idiopatik gece krampları olarak adlandırılır. Gece kramplarına neden olabilecek pek çok nörolojik ve dahili hastalık vardır. Bunlar, bel fıtıkları, sinir sıkışmaları, nöropati, distoni, parkinson hastalığı, motor nöron hastalığı, multiple skleroz, hipotiroidi, diabetes mellitüs, hipokalsemi, hipertiroidi, addison hastalığı, hipoglisemi, hiperkalemi, hiponatremi, diyaliz, hipomagnezemi, uzun süreli ishal, damarsal yetersizlikler, doğum kontrol hapları, diüretik alkol, steroid, lityum, kolesterol ilaçları (fibratlar), kurşun toksikasyonu, McArdle hastalığı, otozomal dominant kramp hastalığıdır.

Gece kramplarından yakınan hastalarda yardımcı tetkikler
İdiopatik gece krampları ile karışabilen diğer nedenleri belirlemek için, iyi bir nörolojik muayenenin yanısıra tiroid fonksiyon testleri, kan şekeri, kan demiri ve ferritin düzeyleri, üre, kreatinin, kanda Na, K, Ca ve Mg düzeyleri, EMG, uyku testi gibi ek tetkilere gereksinim duyulabilir.

Gece Kramplarının Tedavisi
Tedavide ilk basamak altta yatabilecek hastalıkları tespit ederek tedavi etmektir. Eğer böyle bir neden bulunmazsa ve gece krampları en az 2 aydır sürüyor ve haftada en az birkaç gece ve gecede birden çok ortaya çıkıyorsa tedavi düşünülür. Tedavide ilk basamak hastalara ayak bileği germe ve gevşeme egzersizleri vermektir. Eğer bu tür yöntemler ile sorun çözülemiyorsa o zaman ilaç tedavisine başvurulur. İlaç tedavisinde kinin, E vitamini, magnezyum, kalsiyum vb. önerilebilmektedir.